Leegstand winkels begint weer te stijgen

Zwolle – 2023 was een turbulent jaar in de retail met een golf aan faillissementen van grote retailketens als
BigBazar, Perry Sport en BCC. Ondanks deze golf aan faillissementen bleef de leegstand in 2023 lang
stabiel op 6% van het aantal winkelpanden. Pas in het laatste kwartaal van 2023 begon de leegstand –
op te lopen om op 31 december uit te komen op 6,2%.

Steeds minder retailers

De voornaamste reden van deze leegstandsstijging is een sterke afname van het aantal actieve
retailers. Dit aantal daalde met bijna 3.000 ondernemers (van 199.325 actieve retailers naar
196.374). Veruit de grootste daling zien we in de detailhandel, waar het aantal ondernemers met
ruim 2.000 afnam. Maar ook het aantal horecaondernemers daalde het afgelopen jaar. Na jaren van
stijging was er in 2022 een eerste kleine daling van het aantal horeca-ondernemingen zichtbaar, in
2023 zette deze daling verder door.

Faillisementen

Faillissementen zorgen maar zeer beperkt voor de afname van actieve retailers. In 2023 gingen 10
grote retailketens failliet: Aktiesport, BCC, BigBazar, Chasin, Fixers, Leonidas (niet de keten zelf, maar
een grote franchiser van Leonidas), Perry, Score, Scotch & Soda en Sprinter. Deze ketens hadden
begin 2023 samen 394 filialen. Enkele van deze ketens maakten een doorstart, waardoor niet alle
394 winkels sloten, maar er eind 2023 nog 142 van deze winkels open waren.

De conclusie is dat slechts 252 (10%) van de bijna 3.000 bedrijfsbeëindigingen zijn veroorzaakt door
een faillissement van een grote retailer.

Het CBS publiceert alle faillissementen en het totale aantal faillissementen ligt veel hoger. In 2023
gingen zo’n 900 ondernemers failliet. Daarmee is een volgende 30% van de afname in aantal actieve
retailers verklaard.

Meer redenen om te stoppen

Meer dan de helft van de ondernemingen is om een andere reden dan faillissement gestopt. De twee
belangrijkste daarvan zijn:
1. Veel van de retailers zullen een slecht lopende onderneming al stopzetten voor het tot een
faillissement komt.
2. De gemiddelde leeftijd van retailers is relatief hoog en zij hebben vaak geen bedrijfsopvolger.
Veel ondernemers stoppen dus omdat zij op een leeftijd zijn gekomen om van hun pensioen
te gaan genieten.

De hoge leeftijd van een groot deel van de ondernemers zal ook de komende jaren blijven zorgen
voor het stopzetten van winkels. Uit onderzoek van MCR Retailminds blijkt 60% van de huidige
zelfstandige ondernemers 55 jaar of ouder te zijn. Van deze ondernemers heeft 75% nog geen
opvolging geregeld. Een klein deel van hen is hier wel mee bezig en bij hen willen de kinderen
mogelijk het bedrijf overnemen.

In totaal heeft dus de helft van deze 55+ ondernemers nog geen enkel zicht op opvolging. In veel
sectoren zal dat ook heel moeilijk worden. Het is vaak 60-70 uur per week werken voor een relatief
laag salaris. Veel van deze uren gaan daarbij niet in het ondernemen zitten maar in administratie,
wat door toenemende regeldruk alleen nog maar toeneemt.

Leegstandsvoorspeller

Voor winkelcentra en centrumgebieden is de vergrijzing van retailers een belangrijk gegeven. We
hebben in Nederland op dit moment zo’n 150.000 zelfstandige retailondernemers. Daarvan zijn er
naar schatting 90.000 ouder dan 55 jaar en bij 45.000 ondernemingen kan de opvolging een
probleem worden. Dit betekent dat tussen nu en 15 jaar nog heel veel ondernemingen zullen
stoppen, met toenemende leegstand en een verdere opgaaf om winkels te transformeren tot gevolg.
Voor gemeentes, centrummanagers en winkelcentrum eigenaren dus een belangrijk gegeven om
rekening mee te houden.