Zwolle – Eind 2023 is Collectie Overijssel benaderd door twee leden van het Koninklijk Nederlands Genootschap van Munt- en Penningkunde (KNGMP). Zij hadden vernomen dat zich in haar museale collectie een aantal brandspuitpenningen bevinden die zij graag wilden bekijken in het kader van hun onderzoek. De penningen in kwestie zaten tot dan toe wat oneerbiedig bij elkaar in een doos en er was erg weinig nadere informatie over bekend. Dit was een uitgelezen kans om er meer over te weten te komen.
Penningen
Toen omstreeks 1700 een aantal brandspuiten was aangeschaft door de stad Zwolle, is daarbij een systeem bedacht om spuitgasten, de zogenaamde ‘geaffecteerden’, in geval van brand ook daadwerkelijk naar de plek des onheils te laten komen. De geaffecteerden kregen bij hun aanstelling ieder een penning uitgereikt waarop hun eigen nummer en wijknummer vermeld stond, alsmede het wapen van de stad Zwolle. Het idee was dat zodra de geaffecteerde bij de brand aanwezig was, hij zijn penning aan de beheerder van een brandspuit, de brandmeester, moest afgeven.
Op die manier werd geregistreerd wie wanneer was komen opdagen en wat iedere geaffecteerde dientengevolge als beloning (of boete) diende te ontvangen. In Zwolle waren er zeven plekken voor de brandspuiten en daarom was de stad verdeeld in zeven wijken met ieder circa veertig geaffecteerden.
Collectie Overijssel bezit in totaal 231 van dit soort brandspuitpenningen, allen met een diameter van vier centimeter. Er zijn exemplaren van tin en van messing, sommigen behoorlijk beschadigd terwijl anderen nog in prima staat zijn. Dankzij de twee heren van het KNGMP zijn nu alle brandspuitpenningen gemeten, gewogen en van liefdevol commentaar voorzien. Zo weten we nu dat er van iedere wijk een fiks aantal penningen in de collectie zit.
Gek genoeg ontbreekt wijk vier in het geheel terwijl die in bijvoorbeeld de collectie van het Fries Museum en De Nederlandsche Bank wél vertegenwoordigd is. Zo blijft er toch nog het één en ander om verder te onderzoeken.
