Keti Koti-herdenking in Zwolle: ‘Normaliseer racisme niet!’
Zwolle – Onder een stralend zonnige hemel kwamen maandagavond tientallen Zwollenaren bijeen om het slavernijverleden te herdenken en stil te staan bij de vraag wat dat verleden vandaag nog betekent. Vijf jaar na de eerste officiële Keti Koti-herdenking in de Overijsselse hoofdstad was het centrale thema niet alleen herinneren, maar ook erkennen en handelen.
De bijeenkomst werd georganiseerd door het comité 30 juni/1 juli Overijssel en het collectief Keti Koti Zwolle. Waar in 2020 de eerste herdenking plaatsvond in het teken van Black Lives Matter en het overlijden van George Floyd, was dit jaar het besef nadrukkelijk aanwezig dat herdenken alleen niet volstaat.
Sterke sociale normen zijn nodig om discriminatie te bestrijden. Politici, bestuurders en media hebben daarin een cruciale rol. – Shirley Kambel
Shirley Kambel, namens het organiserend comité, herinnerde het publiek aan de excuses die de Nederlandse staat en het Koningshuis in de afgelopen jaren uitspraken. Ze noemde die een belangrijke stap, maar waarschuwde voor vrijblijvendheid.
Bestrijden van racisme en discriminatie
“Excuses krijgen pas betekenis als de ontvanger ervaart dat beloftes worden nagekomen,” zei ze. Ze riep bestuurders, politici en media op hun verantwoordelijkheid te nemen in het bestrijden van racisme en discriminatie. “Sterke sociale normen zijn cruciaal. Een rechte rug wordt nu soms radicaal genoemd, maar dat mag ons niet afschrikken.”
Daarop volgde een reeks persoonlijke en soms emotionele bijdragen van inwoners die het slavernijverleden koppelden aan ervaringen in het heden. Jan de Beer deelde openhartig zijn confrontatie met racisme dicht bij huis. Hij vertelde over een incident in Zwolle-Zuid, waarbij hij en zijn vrouw werden uitgescholden.
Twee jongens op een fatbike riepen ‘Chinees’ en fietsten lachend door. Het plezier van het ontmenselijken en de straffeloosheid – het maakt mensen vogelvrij – Jan de Beer
“Twee jongens op een fatbike riepen ‘Chinees’ en fietsten lachend door. Het plezier van het ontmenselijken en de straffeloosheid – het maakt mensen vogelvrij,” zei hij. Hij vroeg het gemeentebestuur om op alle Zwolse scholen onderwijs over racisme en discriminatie te bevorderen. “We kunnen kinderen leren wat het is om beoordeeld te worden op huidskleur. Als we dat niet doen, verleren ze het juist.”
Gevoel van ‘niet welkom’
Ook Zwollenaar Alfred Arrindell stond stil bij de betekenis van Keti Koti voor hem persoonlijk én voor Zwolle. Hij beschreef hoe hij worstelde met het gevoel niet welkom te zijn en hoe dat hem beperkt.
“Ik wil bevrijd worden van die angst. Keti Koti is voor mij meer dan een herdenking; het is een oproep tot persoonlijke en gezamenlijke reflectie,” zei hij. “Vrijheid zonder gelijkheid is geen echte vrijheid. Ketikoti is voor mij een brug tussen verleden en toekomst. Tussen pijn en kracht. Tussen individueel en collectieve verantwoordelijkheid. Laten we Zwolle samen een stad maken waar iedereen zich gezien, gehoord en vrij voelt.” Zijn wens voor de stad: ruimte voor verhalen, voor educatie en voor een ongemakkelijke maar noodzakelijke dialoog.
Keti Koti Zwolle – Herdenkingsmonument
Burgemeester Peter Snijders sloot daarop aan in zijn toespraak, waarin hij wees op de doorwerking van het slavernijverleden in het heden. Hij noemde het werk van sociologe Philomena Essed over alledaags racisme, dat zich vaak subtiel uit, maar diep ingrijpt.
“Herdenken betekent ook erkennen hoe het verleden doorwerkt. Het herkennen van alledaags racisme.” aldus Snijders. Hij verwees naar lokale initiatieven zoals slavernijwandelingen en het grote wandkleed in de stad, en kondigde aan dat er plannen zijn voor een herdenkingsmonument. Mogelijk wordt dat volgend jaar bij de herdenking onthuld. “Zo’n monument is niet alleen een herinnering, maar ook een erkenning van leed en een stap naar verbinding en rechtvaardigheid.”
De herdenking kreeg een poëtisch slot met een gedicht: “Omdat wij samen leven, kunnen we niet zonder samen leren”. Vervolgens werden kransen gelegd, was er twee minuten stilte en muziek.
