Zwolle plaatst 22 nieuwe statiegeldbakken – zo werken ze
Zwolle – In de binnenstad van Zwolle zijn sinds deze week 22 nieuwe statiegeldbakken te vinden. Ontworpen om blikjes en flesjes veilig te kunnen doneren aan mensen die ze wél kunnen gebruiken – zonder dat prullenbakken worden opengebroken. Vandaag werd de eerste officieel in gebruik genomen door wethouder Arjan Spaans en ontwerper Pablo Cantatore.
“Doe goed voor een ander”, vat Cantatore het idee achter zijn ontwerp samen. De bakken maken het mogelijk om statiegeldflessen apart te doneren, zodat mensen die ze verzamelen niet meer in gevaarlijke prullenbakken hoeven te graaien “tussen glasscherven en etensresten”.
Hoe werkt het
Doneren kan aan beide zijden via een rubberen opening. Verzamelaars kunnen op elk moment de zijklep openen en de gedoneerde blikjes eruit halen. Daarna is het slechts een ritje naar de supermarkt om het statiegeld om te wisselen voor een paar euro ‘zakgeld’ of broodnodige bijverdienste. Wie doneert, krijgt dus zelf niets terug – maar helpt er iemand anders direct mee.
Drie jaar sleutelen aan een simpele bak
De prullenbak lijkt eenvoudig, maar het ontwerp kostte ruim drie jaar werk, vertelt de 23-jarige kunstenaar en ontwerper. Cantatore, afkomstig uit Amsterdam, zag daar hoe daklozen, ouderen, scholieren en zelfs gezinnen in vuilnisbakken doken op zoek naar statiegeldflesjes.
“Dat móest humaner kunnen,” zegt hij. “Ik wilde een vorm bedenken die veilig is, herkenbaar, autonoom werkt in weer en wind, en die mensen aanzet om elkaar te helpen.”
De mintgroene kleur is niet toevallig gekozen: het is de herkenbare kleur van StatiegeldNederland, dat het project volledig financiert.
Geen cent voor de gemeente
Opvallend: Zwolle betaalt niets voor de nieuwe bakken. Ze worden volledig bekostigd door StatiegeldNederland uit het geld van niet-ingeleverde statiegeldflesjes. “Het kost de gemeente geen euro belastinggeld,” benadrukt Cantatore. “Het wordt betaald door mensen die hun statiegeld níet terughalen”. Dat geld wordt beheert door StatiegeldNederland en nu dus uitgegeven voor het bekostigen en plaatsen van de nieuwe statiegeldbakken.
Veilig doneren, veilig verzamelen
De bak heeft aan beide zijden een opening waar blikjes en flesjes in passen. Alles blijft schoon dankzij het ontwerp met open boven- en onderkant, waardoor regen de bak automatisch doorspoelt. Bovendien voorkomt de constructie dat vandalen de bak kapotschoppen of openbreken – een groot probleem bij de eerdere oranje statiegeldringen die aan de prullenbakken hingen in Zwolle.
Zwolle heeft naast de 22 locaties die met name in de binnenstad te vinden zijn ook al één “adoptant”: een bewoner die eerder een normale prullenbak adopteerde maar gek werd van telkens opengetrapte bakken. Hij krijgt nu een van de nieuwe exemplaren om te testen.
Waarom in de binnenstad?
De meeste bakken staan in en rond het centrum, omdat daar veel blikjes worden geconsumeerd én achtergelaten. “Het zijn de plekken waar mensen statiegeld niet willen meesjouwen,” aldus een medewerker van de gemeente Zwolle. “Dan is dit een logische, sociale oplossing.”
De gemeente kijkt de komende maanden hoe de bakken worden gebruikt en of uitbreiding nodig is.
Landelijke trend
De Zwolse introductie past in een bredere beweging. Rotterdam startte vorig jaar al een pilot met 31 van deze bakken – onder andere bij Rotterdam Centraal en de Markthal. Ook Amsterdam, Leiden, Haarlem en onder andere Heemskerk werken inmiddels met het systeem. Groningen en Arnhem volgen waarschijnlijk binnenkort.
Volgens Verpact, het moederbedrijf van StatiegeldNederland, helpen de bakken tegen zwerfafval, opengebroken prullenbakken en dragen ze bij aan het inzamelen van grondstoffen die opnieuw gebruikt kunnen worden.
‘Meer dan een bak: een symbool’
Cantatore ziet zijn ontwerp als iets groters dan een handige container. “Het is een symbool van omkijken naar elkaar,” zegt hij. “Je helpt iemand in je buurt aan een paar euro. Voor de een is dat niets, voor een ander is dat een dag eten.”
