Museum de Fundatie geeft Benin-brons terug aan Nigeria
Tentoonstelling rondom Nigeriaanse kunstenaars
Zwolle – Op 10 november heeft Museum de Fundatie in Benin City (Nigeria) een Benin-bronzen plaquette uit eigen collectie gerestitueerd. De restitutie gebeurde door de directeur van Museum de Fundatie, Beatrice von Bormann. En wel aan de National Commission of Museums and Monuments (NCMM) van Nigeria.
De NCMM heeft in februari 2025 een beheersovereenkomst gesloten met de Oba (koning) van Benin voor het beheer van de oudheden van Benin. Dit met inbegrip van de repatriëring, conservering, opslag en tentoonstelling van deze artefacten. Deze overeenkomst is een samenwerking tussen de Nigeriaanse overheidsinstantie (NCMM) en het Koninklijk Hof. Dat laatste treedt op als beheerder van het erfgoed van Benin. De overdracht vond plaats in het Nationaal Museum in Benin City. Daar is momenteel een tentoonstelling te zien met een aantal teruggegeven Benin-bronzen uit musea over de hele wereld. Net als de recentelijk teruggegeven werken uit het Wereldmuseum Amsterdam.
Back to Benin
Vanaf 21 februari volgend jaar houdt het museum de groepstentoonstelling rondom de plaquette. Hieraan doen 10 hedendaagse Nigeriaanse kunstenaars mee, allen afkomstig uit Edo. Dit is de regio die het centrum vormde van het eeuwenoude koninkrijk Benin en nu een provincie van Nigeria. Zo wordt de historische en culturele betekenis van de plaquette verbonden met hedendaagse kunst en levende tradities. Museum de Fundatie benadrukt met deze restitutie en tentoonstelling het belang van rechtvaardigheid en dialoog in de omgang met koloniaal erfgoed.
Spraakmakend
Back to Benin: Nieuwe Kunst, Eeuwenoud Erfgoed omvat ruim 60 werken met spraakmakende nieuwe kunst. Tekeningen, schilderijen en illustraties, sculpturen, textielkunst, fotografie en digitale media en video- en geluidswerken. Deze werken laten zien hoe springlevend de oude beeldtradities van Benin nog steeds zijn, al is het nu in andere media en andere vormen.
De tentoonstelling vertelt aan de hand van archiefmateriaal, foto’s, boeken en kunstwerken het verhaal van de geschiedenis van het koninkrijk Benin. De geschiedenis vóór en na de Britse expeditie van 1897. Daarbij werden het paleis en het koninkrijk van Benin overvallen en geplunderd en vele mensen vermoord. Ook wordt op recente restituties ingegaan. De Benin-bronzen plaquette is in deze tentoonstelling ook aanwezig als bruikleen van het NCMM, daarna keert het brons voor altijd terug naar Benin City.
Kunstenaars
Op de hele eerste verdieping van het museum zijn geselecteerde bestaande werken en nieuwe werken, speciaal gemaakt voor de tentoonstelling, in dialoog met de gerestitueerde bronzen plaquette uit de collectie van de Fundatie: Leo Asemota (object van verguld tekst in Nederlandse bladgoud en messing op Sapele-hout), Minne Atairu (een 3D-geprinte sculptuur van brons en koper, en een AI-gegeneerde tweekanaalsvideo (Text-to-Video)), Victor Ehikhamenor (een installatie met 7 perforaties op handgemaakt papier en een geluidswerk), en Favour Jonathan (een sculptuur in roestvrij staal en brons).
Taiye Idahor (een textielwerk – pigment en beeldoverdracht op katoenen stof), Osaru Obaseki (zandpainting – rode aarde op geweven en ontwoven stof; bronzen gietwerk dat mudfish-platen verbindt; en bronzen iconografiehangers aan touw), Enotie Ogbebor (een sculptuur en een plaquette in bronzen, een geluidswerk), Abraham Oghobase (een installatie – inkjetprints op vezelpapier, muurtekening en behang), naast een selectie van bestaande werken van dezelfde kunstenaars en werken van Osaze Amadasun (een serie acrylschilderijen op papier) en Phil Omodamwen (een selectie bronzen sculpturen).
Plaquette
Museum de Fundatie restitueert de Benin bronzen-plaquette vrijwillig en onvoorwaardelijk aan de koninklijke familie van Benin in Nigeria. De plaquette is hoogstwaarschijnlijk, net als het merendeel van de bronzen en ivoren werken uit het koninkrijk Benin, in 1897 door de Britse koloniale macht gestolen. Dit exemplaar toont een moddervis of longvis, een symbool van wedergeboorte in de Edo-cultuur. Het werd in 1937 door museumoprichter Dirk Hannema aangekocht bij Amsterdamse kunsthandelaar Carel van Lier. Net als veel andere bronzen plaquettes sierde het oorspronkelijk de muren van het paleis van de Oba van Benin.
Reis naar Nigeria
Directeur-bestuurder Beatrice von Bormann en conservator Aude Christel Mgba reisden in november 2024 en in november 2025 naar Nigeria ter voorbereiding op Back to Benin – Nieuwe Kunst, Eeuwenoud Erfgoed. Ze ontmoetten de betrokken kunstenaars, deden onderzoek naar de Benin Bronzen en namen deel aan de restitutieceremonie voor de plaquette die sinds 1937 onderdeel van De Fundatie Collectie was. Beatrice en Aude hebben deze reis vol bijzondere ontmoetingen vastgelegd in een reisverslag. Bekijk het reisverslag via onderstaande knop.
