Zwolle eert kunstenaarsfamilie Ter Borch met drie tentoonstellingen
Zwolle – De Hanzestad Zwolle staat vanaf morgen een half jaar lang in het teken van de zeventiende-eeuwse kunstenaarsfamilie Ter Borch. Drie nieuwe tentoonstellingen – in Museum de Fundatie, Academiehuis De Grote Kerk en Anno Stadsmuseum – vormen samen de aftrap van het zogenoemde Ter Borch-jaar. Koning Willem-Alexander verricht vandaag de officiële opening in Zwolle.
‘Thuiskomen in Zwolle’
In Museum de Fundatie opent Thuis bij Ter Borch. Kunstenaarsfamilie in Zwolle. Voor het eerst is een groot deel van het familiearchief van de Ter Borchs, normaal bewaard in het Rijksmuseum, terug in hun geboortestad te zien.
Directeur Beatrice von Bormann spreekt van een bijzonder moment: “De familie woonde, werkte en tekende hier. Dankzij de generositeit van het Rijksmuseum kunnen wij Zwolle nu laten kennismaken met meer dan 130 werken. Het voelt alsof we de Ter Borchs eindelijk thuishalen.”
De tentoonstelling toont een breed palet van tekeningen, schilderijen, meubels en objecten. Bijzondere aandacht gaat uit naar Gesina ter Borch, die behalve tekeningen en poëzie ook een ontroerend portret maakte van haar jong overleden broer Mozes.
Von Bormann benadrukte daarnaast de internationale reputatie van Gerard ter Borch de Jongere: “Hij wordt beroemd om zijn stofuitdrukking. Het lijkt vaak alsof je de stof bijna kunt aanraken.” Ter Borch de Jongere was bekendom zijn weergave van kledingstoffen zoals satijn en fluweel, die hij met groot meesterschap schilderde. Schilder en schrijver Arnold Houbraken prees in de 18e eeuw vooral zijn witte satijn, dat hij zo overtuigend vastlegde dat het, aldus Houbraken, “waarlijk satijn scheen te wezen.” Zijn werken werden vanwege die virtuoze stofuitdrukking later zelfs ‘satijntjes’ genoemd.
Academiehuis: zien en gezien worden
In Academiehuis de Grote Kerk draait alles om Gesina’s thema ‘zien en gezien worden’. “Wij zijn geen museum, maar we wilden wél bijdragen aan dit grote Zwolse project,” vertelt directeur Coby Zandbergen. “Omdat wij geen originele werken kunnen tonen, hebben we kunstenaars uitgenodigd om Gesina’s leven en werk eigentijds te interpreteren.”
Fotograaf Jasper Abels maakte een reeks kijkkasten waarin liefde, verdriet en verlangen uit Gesina’s tekeningen worden vertaald naar hedendaagse beeldtaal. Daarnaast presenteert regisseur Wim Trompert een 45 minuten durende animatie-opera, met muziek van Camerata Trajectina, die de wereld van de zeventiende eeuw tot leven brengt.
“Op die manier wordt Gesina niet alleen herinnerd, maar ook opnieuw geïnterpreteerd,” aldus Zandbergen. “Bezoekers worden letterlijk uitgenodigd om door haar ogen te kijken en te ervaren hoe actueel haar thema’s nog steeds zijn.”
Anno: alles is familie
Anno Stadsmuseum legt in Alles is familie de nadruk op de plek van de Ter Borchs in de stad en hun betekenis voor Zwolle nu. “Catharina Ter Borch woonde hier in het Drostenhuis, waar nu ons museum zit,” vertelt directeur Germa Greving. “Dat maakt deze tentoonstelling extra bijzonder: we kunnen letterlijk zeggen dat de familie bij ons over de vloer kwam.”
Bezoekers worden uitgedaagd hun eigen familiegeschiedenis te spiegelen aan die van de Ter Borchs. Zo kunnen ze namen van dierbaren toevoegen aan een collectief kunstwerk over verlies en herinnering. Greving: “We stellen de vraag: wat betekent familie voor jou, en hoe beïnvloedt je afkomst wie je vandaag bent?”
Daarnaast toont Anno vondsten uit de Zwolse bodem, die de leefwereld van de zeventiende eeuw tastbaar maken. “De Ter Borchs leefden hier, tussen deze spullen en verhalen. Daarmee maken we de verbinding tussen hun kunst en ons dagelijks leven,” aldus Greving.
Stad breed gedragen
Het Ter Borch-jaar is een samenwerking tussen vrijwel alle culturele instellingen van Zwolle, van Hedon en Filmtheater Fraterhuis tot Stadkamer en het Vrouwenhuis. “Het hele culturele veld doet mee,” zegt Von Bormann. “Dat maakt dit project uniek.”
Koninklijk bezoek
De officiële opening van de drie tentoonstellingen wordt vandaag verricht door Koning Willem-Alexander, die daarmee het Ter Borch-jaar feestelijk inluidt. “De familie Ter Borch is terug in Zwolle – en dat vieren we met de hele stad.”, besluit Greving.
Ter Borch Museum de Fundatie – Foto © RTV Focus Zwolle
