Verslag: Debat Zwolse gemeenteraad over inkomensregelingen
Zwolle- Maandagavond 22 september was er in de gemeenteraad van Zwolle een raadsdebat over het rekenkameronderzoek over de Zwolse inkomensregelingen voor bestaanszekerheid.
Inkomensbeleid en de (her)verdeling van welvaart zijn verantwoordelijkheden voor het Rijk. In Zwolle zijn diverse regelingen die aanvullend zijn op het rijksbeleid. Veel huishoudens die recht hebben op deze regelingen maken hier gebruik van, maar dit geldt niet voor ieder huishouden. Landelijk verschuift de aandacht van ‘meedoen in de samenleving’ meer naar ‘bestaanszekerheid’. Bij bestaanszekerheid staat ‘grip op het eigen leven’ centraal. Zwolle wil in dit kader overgaan tot versimpeling en harmonisatie van regelingen met als doel een groter bereik van de regelingen.
Tegen deze achtergronden heeft de Rekenkamer onderzoek gedaan naar de mate waarin de huidige regelingen en de huidige beleidsuitvoering bijdragen aan verbetering van de ‘grip’ en bestaanszekerheid van huishoudens in Zwolle. Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van de volgende onderzoeksvraag:
– In hoeverre lukt het de gemeente Zwolle om met de huidige regelingen de Zwolse huishoudens waarvoor de bestaanszekerheid onder druk staat te bereiken en zorgen de regelingen voor verbetering van de bestaanszekerheid van deze huishoudens?
De maatregelen die de rekenkamer benoemt, zijn verdeeld in drie plateau’s, waarbij de maatregelen in plateau 1 het makkelijkst zijn te verwezenlijken, en in plateau 3 het lastigst. Ze worden in de volgorde 1, 2, 3 toegepast.
Alle voorstellen aannemen
De SP trapte af met haar bijdrage, zij wil graag dat alle aanbevelingen van de rekenkamer worden uitgevoerd, omdat zij vindt dat armoede altijd en vooral moet worden bestreden door de overheid. Ze vraagt zich af waarom het college denkt dat zij geen geld heeft voor al deze maatregelen. Er moet goed inzicht komen in de kosten en baten. De maatschappelijke opbrengsten van armoedebeleid zijn moeilijk te meten. De maatregelen moeten vooral ook op langere termijn werken.
Het CDA ziet dat er veel goeds gebeurt op dit terrein, maar dat we er als stad nog niet zijn. Ze vindt het jammer dat plateau 2 niet direct wordt toegepast. De fractie onderstreept drie grote lijnen: De website wordt eenvoudiger, het bereik moet omhoog, het menselijk proces moet makkelijker, bijvoorbeeld met servicegesprekken.
Er zijn
D66 vindt dat de overheid er moet zijn voor mensen wanneer zij het zelf niet redden. Volgens dit rapport van de rekenkamer zijn we zo ver nog niet, zegt zij. Ze vraagt zich af of wij in het verleden wel scherp genoeg zijn geweest. Hoe kunnen we mensen beter helpen en er zijn voor mensen, vraagt zij. En hoe wordt de hulp effectief.
De VVD vindt dat iedereen die een steuntje in de rug nodig heeft, dat ook moet kunnen krijgen. Zij is al tijden een groot voorstander van de servicegesprekken en het innovatielab, en is er zeer content mee dat deze instrumenten nu worden ingezet. Wat nog ontbreekt is een integrale aanpak, zegt zij, waarbij men alle domeinen betrekt wanneer iemand met een hulpvraag komt. Ook deze partij wil meer inzicht in de financiële en maatschappelijke kosten en baten.
Hoe gaat dit
GroenLinks wil weten hoe ingewikkeld het is om servicegesprekken te voeren en hoe ze ingevoerd kunnen worden. Ook wil zij inzichtelijk maken wat de keuzes zijn en de brede maatschappelijke impact ervan. Zij wil de reacties van de rekenkamer meenemen in een businesscase. De vindbaarheid van informatie op de website van de gemeente moet beter, zegt deze partij. En ervaringskennis moet goed benut.
Volt breekt vooral een lans voor de inzet van slimme technologie, zodat de hulp efficiënter kan gebeuren. Dit kan zijn data delen, de website van de gemeente, of AI. Procedures moeten gemakkelijker kunnen. Het plakken van pleisters (symptoombestrijding) moet worden omgezet in structurele en menselijke hulp, die het onderliggende probleem aanpakt.
Geen stress
De PvdD vindt het rapport van de rekenkamer helder en duidelijk. Wel heeft zij er een aantal vragen over. De fractie is groot voorstander van inkomensregelingen, omdat deze veel stress tegengaan. Maar ze zouden wel het achterliggende probleem moeten aanpakken. Daarvoor moet er een procesaanpak zijn. Zij is blij met de servicegesprekken en het innovatielab, die de maatregelen deze richting op bewegen. Een groot deel van de huishoudens is nog niet bereikt, zegt zij. Er moet gestuurd op de effecten.
De PvdA is ook blij met het rekenkamerrapport. Ook deze partij is groot voorstander van de servicegesprekken, waar alle hulpvragen tegelijk en bij één contactpersoon op tafel kunnen komen. Dit moet ook op de langere termijn kunnen worden vastgelegd, denkt zij. De aanspreekpersoon moet ook in de wijken beschikbaar zijn. Het is hoog tijd om dit snel te behandelen.
Kost voor de baat
De ChristenUnie zegt dat het logisch is om de volgende stappen te nemen. Er is veel over het onderwerp gezegd, en er zijn best positieve effecten. Het is de opdracht aan de gemeenteraad om de toegankelijkheid van de inkomensregelingen te verbeteren en het bereik te vergroten. De volgende stap is een bredere benadering. De kosten gaan daarbij voor de baten uit. Het is goed wanneer er niet te veel projecten tegelijk worden uitgevoerd.
Reactie Dirk Jan Droogh, voorzitter rekenkamer
Dhr Droogh vindt het een mooi debat, en ziet ook het verminderen van stress bij de regelingen. Er zijn de laatste tijd meer mensen bereikt daarmee. Toch moet het nog gemakkelijker worden om bij de regelingen te komen. De rekenkamer heeft raadsleden zelf laten proberen een aanvraag te doen, en zelfs zij kwamen niet door de aanvraag heen. De rekenkamer wil graag de beleidskeuzes in kaart brengen met scenario’s.
Reactie wethouder Michiel van Willigen
Wethouder Van Willigen heeft acht aandachtspunten gefilterd uit de gesprekken. Servicegesprekken vindt hij heel belangrijk. Verschillende organisaties kunnen daarin samenwerken, zoals het SWT, Tiem en Op Orde. De aanvraag moet versimpeld, en de informatie op de website gemakkelijker te vinden. Met AI wil hij heel voorzichtig zijn, omdat het moeilijk is om zonder gevoelige data te delen een resultaat ermee te krijgen.
Het bereik van de zorgkostenregeling wil hij omhoog hebben, en de schuldhulp. Ook voor goede nazorg staat hij pal.
