Bevrijder van Zwolle schittert op groot doek: unieke filmvertoning Léo Major

Zwolle – De held van Zwolle keert terug – dit keer niet in een legervoertuig, maar op het witte doek. Op maandagavond 14 april om 19.00 uur is in filmtheater Fraterhuis een exclusieve vertoning van de indrukwekkende korte film Léo Major – One Man Army, waarin het bijzondere verhaal van de man die in z’n eentje Zwolle bevrijdde tot leven komt.

Film Léo Major

De film is het resultaat van jarenlang onderzoek door de bekende Frans-Canadese documentairemaker Alain Stanké. In 2017 reisde Stanké samen met een Canadese filmcrew naar Zwolle om opnames te maken voor de documentaire. Interviews, nagespeelde scènes en archiefmateriaal vormen samen een bijzonder portret van korporaal Léo Major (1921–2008), die in de nacht van 13 op 14 april 1945 op eigen houtje de Duitse troepen uit Zwolle wist te verjagen. Deze bevrijder van Zwolle werd in 1995 onderscheiden met de erepenning en in 2005 benoemd tot ereburger van de  van Zwolle. Na zijn overlijden in 2008 onthulde weduwe Pauline Major op 14 april 2009 tijdens de Bevrijdingsdag van Zwolle het straatnaambord Leo Majorlaan.

‘Wie was die man?’

Documentairemaker Stanké, zelf overlevende van een Duits concentratiekamp, heeft al tientallen oorlogsdocumentaires op zijn naam staan, maar noemt dit verhaal „iets bijzonders.” „Ik zoek altijd naar de bizarre, heroïsche momenten in de oorlog. Toen ik hoorde wat Léo hier had gedaan, wist ik: dit móet verteld worden. In Canada kent bijna niemand hem. Dat moet veranderen,” vertelt hij in een eerder interview.

De film bevat onder meer gesprekken met familieleden van Léo, oorlogshistoricus Joël Stoppels, oud-burgemeester Henk Jan Meijer, en basisschool de Octopus. Ook Zwollenaren delen hun herinneringen aan de stille held. De documentaire is deels opgenomen in Zwolle en Calgary, en is gesproken in het Engels, Frans en Nederlands – met Engelse ondertiteling.

Nacht van Léo Major

De vertoning is onderdeel van het herdenkingsevenement De Nacht van Leo Major, dat een dag eerder – op zondagavond 13 april – plaatsvindt in het Academiehuis Grote Kerk. Met dit tweeluik eert Zwolle de Canadese bevrijder, exact 79 jaar na zijn gewaagde soloactie.

Toegang tot de filmvertoning is gratis, maar vol is vol. Belangstellenden kunnen een kaartje reserveren via de website van Fraterhuis of bij de kassa.

Wie was Léo Major?

Begin april 1945 naderde het Canadese Régiment de la Chaudière de stad Zwolle. De commandant wilde zeker weten hoeveel Duitse troepen er nog in de stad waren, voordat er tot artilleriebeschieting zou worden overgegaan. Hij vroeg om twee vrijwilligers voor een gevaarlijke verkenningsmissie. Leo Major en zijn beste vriend Welly Arsenault boden zich direct aan. Te voet trokken ze over de Heinoseweg richting Zwolle. Onderweg vroegen ze bij de boerderij van de familie Van Gerner de weg naar de stad.

Rond middernacht, bij de spoorwegovergang in Zalné, werd Arsenault dodelijk getroffen door Duits vuur—vermoedelijk nadat een geluid hun aanwezigheid had verraden. Major besloot de missie alleen voort te zetten. Hij wist uiteindelijk het treinstation van Zwolle te bereiken.

Zijn verkenning bevestigde wat hij hoopte: de Duitsers hadden Zwolle verlaten. Dankzij zijn rapport ging de geplande artilleriebeschieting niet door, wat waarschijnlijk veel schade en slachtoffers heeft voorkomen. Leo Major keerde terug naar de boerderij van Van Gerner met het lichaam van zijn vriend Arsenault. Daar werd het later opgehaald door versterkingen van zijn regiment.