Zwolle wacht al zo’n 240 jaar op beelden uit Rome
D66 stelt vragen aan college
Zwolle – De beelden, voor het grafmonument van Joan Derk van der Capellen, staan al bijna 240 jaar in Rome. Verscholen in een ommuurde tuin bij Villa Borghese. Niet geheel volgens plan. Want de beelden waren bestemd voor het praalgraf van de, in 1784 in Zwolle overleden, patriot . Ze zouden een plek moeten krijgen in de Grote Kerk in Zwolle.
Tien jaar geleden werd de beeldengroep, in Rome, ontdekt door de inmiddels overleden journalist Michael Amsman van de Stentor. Sindsdien wordt geprobeerd om de beelden naar Zwolle te krijgen. Maar dat is tot nu toe nog niet gelukt. D66 Zwolle vindt het nu wel allemaal heel erg lang duren en trekt aan de bel bij het college van B & W. De partij vindt het van groot belang dat de beelden naar Zwolle komen: “Het karakter van Zwolle als één van de kraamkamers van de Nederlandse democratie zou nog meer tot zijn recht komen als er meer aandacht aan Joan Derk van der Capellen besteed zou worden en hem de eer toe zou komen die het Nederlandse volk al in 1784 voor hem in gedachten had. ”
Joan Derk van der Capellen democratische vernieuwer
Joan Derk van der Capellen tot den Pol was een belangrijke democratische vernieuwer die woonde in Zwolle in de Bloemendalstraat. Met zijn pamflet ‘Aan het Volk van Nederland’ probeerde hij in 1781 Nederland te moderniseren. Het vormde de aanzet tot een beweging die onder andere leidde tot de Patriottenopstand, een voorzet van de Franse Revolutie en de allereerste grondwet van Nederland in 1798. “En dat allemaal vanuit Zwolle!”, zo laat D66 weten in haar vragen aan het college.
45.000 gulden voor praalgraf in Grote Kerk
De vroege dood van Van der Capellen in 1784 leidde tot diepe rouw bij de Nederlandse bevolking, niet in het minst onder de boeren van Overijssel die dankzij hem van de – middeleeuwse – verplichte herendiensten verlost waren. De inzamelingsactie voor zijn grafmonument leverde dan ook het voor die tijd astronomische bedrag van 45.000 gulden op.
Niet geleverd aan Zwolle in 1789 maar geplaatst in beeldentuin Villa Borghese
Het monument dat toen in Italië door Giuseppe Ceracchi gemaakt werd, is echter tot op de dag van vandaag niet aan Zwolle geleverd. De beelden bleven destijds achter in het atelier van de beeldhouwer Ceracchi omdat bij de betalingen vanuit Nederland de leveringskosten nog niet waren voldaan. Ook speelde mee dat, op het moment dat de beelden geleverd konden worden (1789), er grote politieke onrust was in Nederland. Na het overlijden van de beeldhouwer Ceracchi werden de beelden door zijn zoons verpatst aan Prins Borghese tegen kwijting van een huurschuld. De huurpenningen voor het atelier van Ceraccchi, dat zich bevond in het park van Borghese, waren jarenlang niet voldaan. Na de overdracht van de beelden aan Borghese hebben ze twee eeuwen lang rond het meer bij de Villa Borghese gestaan.
Proces om beelden thuis te laten komen duurt al 10 jaar
In 2008 wordt de in slechte staat verkerende beeldengroep (stukken afgebroken, inwerking van weer en graffiti) ontdekt door Michael Amsman, van de Stentor. Dat jaar zette de Stentor een actie op touw om de beelden terug te halen. In 2009 volgden er kamervragen van Arie Slob (CU) en Eddy van Hijum(CDA). Minister van Cultuur Plasterk zei steun toe. In datzelfde jaar diende ook de gemeenteraad een motie in om een onderzoek te starten. Een paar jaar later, in 2012 was er al heel wat onderzoek verricht om de beeldengroep in bruikleen te krijgen. Er werd geld toegezegd vanuit de gemeente (100.000 euro) en de provincie (100.000 euro) en vanuit maatschappelijke initiatieven die ook met 100.000 in geld en natura het initiatief steunden.
The Dutch Patriot Joan Derk van der Capellen and his Monument. Auteur Arthur Weststeijn. Met grote dank aan Antiquariaat De Zilveren Eeuw uit Zwolle die het boek beschikbaar heeft gesteld.
Italiaanse Ministerie van Cultuur en Erfgoed is aan zet
Eind 2012 dienst Museum de Fundatie een formele aanvraag in bij de gemeente Rome voor de bruikleenovereenkomst. Er wordt dan gesproken over een bruikleenperiode van 8 jaar. Italië komt vervolgens met aanvullende vragen over het verzoek. Er worden door Zwolle streefdatums genoemd van 6 juni 2014 en later 6 juni 2017. De sterfdag van Joan Derk van der Capellen. Maar zo snel gaat het allemaal niet. Het is een kwestie van lange adem. Want kunst ouder dan 70 jaar, mag pas uitgeleend worden, nadat het Italiaanse Ministerie van Cultuur en Erfgoed haar toestemming heeft gegeven. Wat dat betreft is er goed nieuws. Onlangs heeft de gemeente Rome toestemming gegeven om de beelden aan Zwolle in bruikleen te geven. Nu kan het ministerie er mee aan de slag.
Een plekje is in ieder geval al langere tijd gereserveerd: de wand aan de noordoost kant van de Grote Kerk. De plek in de vloer die probleemloos de vier zware marmeren beelden kan dragen. Nu nog een fiat van het ministerie.
Uw bestelling heeft vertraging expositie
In de kerstvakantie besteedde het Academiehuis aandacht aan dit onderwerp. Onder de naam “Uw bestelling heeft vertraging!” werd er samen met Theatergroep De Jonge Honden, de Grote Kerk, en stichting Allemaal Zwolle een expositie georganiseerd waarbij op prikkelende wijze het verhaal van Joan Derk van der Capellen werd verteld. De naam van de tentoonstelling was een kwinkslag naar de nog steeds uitblijvende levering van de beelden aan de Grote Kerk.
