Kunst & CultuurNieuws uit ZwolleOnderwijs & WetenschapVoorpagina

Oude ontdekte kademuur onthult geheimen over Thorbeckegracht

Verslag: Anna Böckling - Camera: Mina Shodjaipoor

Zwolle – Tijdens onderhoudswerkzaamheden aan de kademuur van de Thorbeckegracht hebben duikers een bijzondere vondst gedaan.  Achter de bestaande kademuur, aangelegd rond 1910, is een eeuwenoude kademuur ontdekt. Een ontdekking van archeologische waarde. De historische kademuur is tussen 1800 en 1850 aangelegd en grotendeels nog intact.

Duiker is bezig met de reparatie van de kademuur – Foto’s Peter Denekamp

Verslaggeefster Anna Böckling sprak met stadsarcheoloog Michael Klomp over de historische kademuur.

Welke historische vondst is er gedaan?

Tijdens de werkzaamheden voor het stutten van de nieuwe muur uit 1910 is er een oude kademuur tevoorschijn gekomen. Dat is natuurlijk wel interessant want je wil natuurlijk gelijk weten uit welke periode die muur is. Gelukkig zijn er bronnen in het HCO (Historisch Centrum Overijssel), archiefstukken, waaruit het één en ander af te leiden valt. Ook is er een bestek van de bouw van de muur uit 1910. Daarin staat dat eigenlijk al het oude kadewerk en dus ook de oudere kademuren gesloopt zouden moeten zijn. Ze zouden niet meer aanwezig moeten zijn in de bodem. Gelukkig vinden we ze nu wel en kunnen we daar weer allerlei informatie uithalen om te achterhalen uit welke tijd zo’n muur dateert.

Links de nieuwe kademuur, rechts naast de palen de oude historische kademuur – Foto © Peter Denekamp

Wat zegt de muur over de historie van de Thorbeckegracht?

We kunnen de muur koppelen aan de kleine werven die aan de Thorbeckegracht lagen en die verbinding hadden met de panden die die daar stonden. Er zaten allerlei bedrijven, zoals expeditiebedrijven. Zo is er een firma Visser geweest die hier de stoomboot exploiteerde die voornamelijk ’s nachts maar ook overdag goederen vervoerde naar Amsterdam. Dat was voor handelsdoeleinden belangrijk maar ook als je wilde reizen. Je ging dan vaak per schip.

Wat is er allemaal gevonden bij de oude kademuur?

Bij de ontgraving zijn we, tussen beide muren, allerlei andere vondsten tegengekomen. Dat varieert van flessen, aardewerkscherven, muntjes tot gereedschap. We kunnen dat allemaal heel goed plaatsen omdat het tussen die muren ligt. Dus het moet van voor 1910 zijn en na de aanleg van die oudere kademuur. Het is eigenlijk een soort tijdscapsule waaruit je heel veel informatie kan afleiden.
We zijn er nu mee bezig om dat allemaal te onderzoeken, schoon te maken en op schrift te stellen. Om te kijken wat we hier allemaal nog meer uit kunnen halen voor verhaal.

Voordat de afgraving werd dichtgegooid stond de ruimte tussen de oude en de nieuwe muur vol met water. Foto © Gemeente Zwolle

Uit welke tijd stamt de oude kademuur?

We weten in ieder geval dat het een 19e eeuwse muur moet zijn en we denken nu rond 1850, 1860. We kunnen dat nog wat exacter bepalen maar dan moeten we iets meer onderzoek doen. Het is natuurlijk net tevoorschijn gekomen dus je wil eigenlijk gelijk alles weten. Alleen daar heb je even tijd voor nodig en die tijd is er gelukkig. Uiteindelijk komen we erachter uit welke tijd de muur daadwerkelijk dateert.

Wordt de oude kademuur nu wel weggehaald?

Het bijzondere is dat het destijds niet weggehaald is en dat het ook nu in tact blijft. Hij wordt niet weggehaald. Het is altijd een fenomeen dat in de bodem bewaard blijft en de bodem is de beste conditie om iets te bewaren. Gelukkig hebben ze het toen niet gedaan en wij doen het nu ook niet. Er wordt een hele constructie omheen gemaakt waardoor de muur blijft zitten. Hierdoor kun je er later altijd weer wat mee doen.

Foto © Peter Denekamp

Verslaggeefster Anna Böckling in gesprek met Mark Heideveld, Beheermanager buitenruimte onderdeel stedelijk water bij de gemeente Zwolle, over de herstelwerkzaamheden van de ‘nieuwe’ kademuur.

Waarom wordt er gewerkt aan de kademuur van de Thorbeckegracht?

De kademuur aan de Thorbeckegracht heeft een houten paalfundering en bij extreem laag water kunnen we die palen geel goed zien.  Dit was een aantal jaren geleden het geval. Op een foto die we toen gemaakt hebben zagen we dat de houten palenfundering behoorlijk aangetast was. Dat  was voor ons reden om om actie te ondernemen.

Mark Heideveld – Foto © Peter Denekamp
Foto van de kademuur bij laag water. Opname is aantal jaar terug genomen. Toen werd ontdekt dat de houten paalfundering was aangetast. Foto © Gemeente Zwolle

Hoe komt het dat de kade zo aangetast is? 

De kademuur is zo rond 1910 aangelegd met die houten paalfundering. Na verloop van tijd wordt hout in combinatie met lucht en zuurstof aangetast en gaat dan rotten.  Voordat de Afsluitdijk in 1932 is gerealiseerd had de binnenstad van Zwolle eb en vloed.  Dus we hadden hoog en laag water. Als het eb was dan kwam een deel van de houten paalfundering van de kademuur bloot te liggen en werd dan aangetast. Met vloed ging de fundering weer onder water. Daardoor heeft al een deel van die aantasting plaatsgevonden. Na de afsluiting met de Afsluitdijk hadden we nog steeds te maken met hoog en laag water.  Die extreem lage waterstanden  hadden we met name met een storm vanuit het zuidoosten. Dan wordt die hele stadsgracht leeggeblazen. Dan hadden we waterstanden die een meter of soms zelfs meer lager waren dan normaal. Daardoor heeft die aantasting in de loop der jaren plaatsgevonden.

Hoe pakken jullie dit probleem aan? 

We hebben een hele mooie stalen constructie bedacht  om de bestaande fundering te versterken.  Het is een herstelconstructie die uniek is in Nederland. Er wordt een stalen paal aan de achterzijde van de muur geslagen en één aan de voorzijde. Die paal wordt onder de kademuur gedrukt en verbonden met een stalen profiel onder de kademuur door. Zo maken we de fundering 4 keer zo sterk dan  dat hij nu is.

Wanneer is het herstelwerk aan de kademuur klaar? 

Dit deel duurt nog anderhalve week. Dan zijn we op deze plek klaar. Na de bouwvak doen we nog een  reststukje en die duurt een paar weken. Dan hebben we in ieder geval de meest erge plekken gehad.

Plaatsen van een stalen paal onder de nieuwe kademuur Foto © Peter Denekamp

 

Gerelateerde artikelen

Back to top button