Nieuw in Isala: Esketamine-poli voor mensen met moeilijk behandelbare depressie

Zwolle – De afdeling Psychiatrie van het Isala ziekenhuis is gestart met een nieuwe behandeling. Volwassenen met een depressie die moeilijk te behandelen is, kunnen in aanmerking komen voor de esketamine neusspray. ‘Het kan net die extra boost geven die nodig is.’ Verpleegkundig specialist Heidi Boumans en psychiater Rosa de Vries leggen uit.

Wat houdt de behandeling in

Rosa: ‘Het is een vrij nieuwe behandeling in Nederland, die sinds dit jaar in de richtlijn depressie is opgenomen en wordt vergoed. Patiënten in de regio worden door hun eigen psychiater binnen de GGZ doorverwezen voor deze behandeling en komen dan bij ons op de afdeling, waar ze zelf – weliswaar onder begeleiding van een medisch team – de neusspray met esketamine toedienen.’

Heidi: ‘De behandeling duurt in totaal een half jaar, waarbij patiënten eerst een tijdje 2 keer in de week en daarna 1 keer in de week bij ons op de poli komen. De behandeling bestaat uit verschillende fases. De eerste fase heet de inductiefase. Die duurt 4 tot 8 weken. Als iemand niets merkt dan heeft het waarschijnlijk geen zin om door te gaan. Soms merkt iemand al wel iets maar nog niet genoeg. Dan kunnen we de dosis nog iets verhogen.’

‘Als dan eenmaal het juiste effect is bereikt, gaan we door met de onderhoudsfase, waarin de patiënt 1 keer in de week komt. De laatste fase is de optimalisatiefase, als patiënten goed reageren op de esketamine en met de behandeling doorgaan tot de termijn van 6 maanden is verstreken.’

Wat doet het stofje esketamine eigenlijk

Rosa: ‘Je kunt esketamine zien als een zusje van ketamine, een stof die al langer bekend is in de medische wereld. Wat het precies doet weten we niet, maar we weten wel dat het effect heeft op de verbindingen in het brein. Binnen enkele uren kan het al verlichting bieden en vervolgens een langduriger effect teweeg brengen. Voor hoe lang precies weten we ook nog niet, daarvoor bestaat de behandeling nog te kort.’

Voor wie is dit middel bedoeld

Rosa: ‘Voor mensen die lijden aan ernstige depressie bij wie andere therapieën en antidepressiva niet voldoende helpen. Het kan net die boost geven die soms nodig is. Je moet wel minimaal 2 antidepressiva hebben geprobeerd, voordat je in aanmerking kunt komen. Als het een optie blijkt, dan is het aanvullende behandeling op een antidepressivum.’

Heidi: ‘Elektroshocktherapie is vaak het laatste redmiddel dat we inzetten als andere therapieën en middelen niet goed helpen. Hoewel vaak effectief is dit wel een ingrijpende methode. Het is mooi dat we de esketamine nu als stap daarvoor kunnen inzetten.’

Waarom moet je eerst andere middelen hebben geprobeerd

Rosa: ‘Bij de meeste mensen met depressie werken de bekende antidepressiva goed. Er is veel ervaring mee en kennis over het gebruik van die middelen. En het voordeel is dat je deze via de huisarts voorgeschreven kunt krijgen. Bovendien hoef je antidepressiva niet onder toezicht in te nemen. Bij esketamine is dat wel het geval.’

Hoe werkt de behandeling

Heidi: ‘Een patiënt komt ‘s ochtends bij ons op de afdeling. Daar vinden verschillende medische controles plaats, zoals het meten van de bloeddruk. Na het invullen van een vragenlijst, gaat de patiënt op bed liggen en kan hij/zij zelf de neusspray toedienen.’

Rosa: ‘De meeste patiënten merken vrij snel dat ze in een soort roes raken. Daarnaast kunnen er bijwerkingen optreden, zoals hoge bloeddruk, slaperigheid, soms dissociatie. Daarom is het nodig om hen gelijk na het gebruik van de spray goed in de gaten te houden. De bijwerkingen treden vaak snel op en zakken meestal weer snel weg.’

Heidi: ‘Na ongeveer 1,5 uur zijn de heftigste bijwerkingen klaar en kan iemand weer naar huis. Uiteraard worden patiënten zorgvuldig gescreend om te bepalen of esketamine überhaupt een geschikte optie voor hen is.’

Rosa: ‘Er blijft onderzoek plaatsvinden vanuit een landelijk consortium van ziekenhuizen, waar Isala er 1 van is. Het Radboudumc is coördinator van dit landelijke Esketamine Neusspray Consortium Nederland (ENC-NL.nl). Het doel hiervan is om nog beter te weten te komen op welke manier je het middel het beste kunt inzetten, bijvoorbeeld hoe lang het effect aanhoudt, wat het effect is als je eerder stopt, et cetera.’