Museum de Fundatie restitueert Benin-brons

Zwolle – Woensdag 19 februari heeft het Ministerie van OCW bekend gemaakt de Benin bronzen in de collectie van het Wereldmuseum te restitueren. Naast de meer dan honderd werken uit deze rijkscollectie zijn er nog een aantal verspreid over andere collecties. Ook Museum de Fundatie heeft een bronzen plaquette in collectie, welke men dit jaar nog teruggeeft aan het koningshuis van Benin.

In 2026 houdt het museum een tentoonstelling met hedendaagse kunst en de bronzen plaquette, waarin de veerkracht en creativiteit van kunst centraal staat.

Gestolen in 1897

De plaquette is vermoedelijk in 1897 door de Britse koloniale macht gestolen, tijdens een gewelddadige overval op het paleis en het koninkrijk. Net als het merendeel van de bronzen en ivoren werken uit het koninkrijk Benin overigens. Dit exemplaar toont een moddervis of longvis, een symbool van wedergeboorte in de Edo-cultuur (de oorspronkelijke bevolking van Benin). Het is in 1937 door museumoprichter Dirk Hannema aangekocht bij Amsterdamse kunsthandelaar Carel van Lier. Daarvoor was het werk in bezit van de Franse kunsthandelaar Charles Ratton. Net als veel andere bronzen plaquettes sierde het oorspronkelijk de muren van het paleis van de Oba (koning) van Benin.

In november 2024 kondigde Beatrice von Bormann, directeur van Museum de Fundatie, bij het hof van de Oba in Benin City aan dat het museum het werk uit eigen beweging en zonder voorwaarden zal restitueren. Het herkomstonderzoek wordt de komende maanden afgerond.

Tentoonstelling met hedendaagse kunstenaars

Ter gelegenheid van de restitutie organiseert Museum de Fundatie in 2026 een tentoonstelling, samengesteld door museumconservator Aude Christel Mgba. Hierin staat de continuïteit van de kunst van de Edo centraal: ondanks de grootschalige plunderingen zijn eeuwenoude tradities nog steeds springlevend.

De expositie brengt de geschiedenis van de gerestitueerde plaquette in beeld en toont daarnaast werk van hedendaagse kunstenaars met Edo-afkomst die de verhalen en symboliek van hun voorouders nieuw leven inblazen. Schilderijen, bronzen sculpturen, textielwerken en multimedia-installaties geven een eigentijdse interpretatie van dit erfgoed. De tentoonstelling benadrukt niet alleen de historische waarde van de Benin-bronzen, maar ook de veerkracht en creativiteit van de Edo-gemeenschap. De bronzen zijn de geschiedenisboeken van het Edo volk, ze vertellen hun verhalen, en uit het werk van de hedendaagse makers blijkt dat zij deze oude verhalen nooit zijn vergeten.

Nieuwe werken in opdracht

Voor deze tentoonstelling heeft Museum de Fundatie nieuwe werken in opdracht gegeven bij de volgende kunstenaars, die daarnaast ook bestaand werk tonen: Leo Asemota, Minne Atairu, Victor Ehikhamenor, Jonathan Favour, Taiye Idahor, Osaru Obaseki, Enotie Ogbebor en Abraham Oghobase. Bovendien keert de plaquette tijdelijk als bruikleen uit Nigeria terug naar Zwolle om in de tentoonstelling opgenomen te worden.

Museum de Fundatie onderstreept met deze restitutie en tentoonstelling het belang van rechtvaardigheid en dialoog in de omgang met koloniaal erfgoed. Er wordt ook onderzoek gedaan naar andere werken in de collectie die in koloniale tijd zijn verzameld.