Meer energie-initiatieven, meer uitdagingen én meer oplossingen

Zwolle – In 2050 moeten we in Nederland over zijn naar duurzame energie. Dit doel slaagt alleen met een grote gezamenlijke inzet van iedereen. Gelukkig zien we in Overijssel een groeiend aantal lokale energie-initiatieven waarin steeds meer inwoners én ondernemers samen duurzame energieprojecten realiseren. Deze coöperaties vierden in 2024 grote successen: Zo werd het 108e Overijsselse zonnedak opgeleverd en maakten ze zich hard voor lokaal eigendom in grote windprojecten.

Er waren ook uitdagingen, zo waren de criteria die de provincie hanteerde voor windinitiatieven financieel niet haalbaar. In onze jaarlijkse rondgang langs de energie-initiatieven haalde Natuur en Milieu Overijssel op hoe zij er in 2024 voorstonden.

Goed nieuws voor de Overijsselse energietransitie: Het aantal lokale energie-initiatieven blijft elk jaar weer groeien, zo ook in 2024! Er kwamen afgelopen jaar weer acht nieuwe initiatieven bij en staat daarmee de teller alweer op 121! In elke gemeente is er wel een lokale groep actief die zich bezig houdt met duurzame energie-opwek óf besparing. Vooral windprojecten krijgen veel aandacht. Ook energieopslagprojecten zijn, vanwege netcongestie, steeds populairder. Zo blijkt uit onze jaarlijkse belronde langs de lokale energie-initiatieven.

Onvrede gehoord: provincie en Energiefonds Overijssel in actie

Naast deze successen kwamen er ook obstakels uit de gesprekken naar voren: de samenwerking tussen initiatieven en Energiefonds Overijssel (EFO) verliep vaak moeizaam, wat resulteerde in langere doorlooptijden. Ook baarden de beleidskaders vanuit de provincie de initiatieven zorgen. Om aan de kaders te voldoen, moesten zij vooraf veel geld investeren, wat zich niet met 100% zekerheid weer zou terugverdienen. Bijvoorbeeld als het project toch niet door zou gaan. Deze feedback hebben we, via inspraak bij Provinciale Staten en persoonlijke gesprekken, teruggekoppeld aan de provincie en Energiefonds Overijssel.

“Het is goed om te zien dat er geluisterd wordt naar de behoeften van de energie coöperaties” Mattijn Kroos, projectleider Lokale Energie Initiatieven

Het goede nieuws? Deze signalen zijn opgepakt! De provincie heeft inmiddels de indieningsvereisten voor windprojecten verduidelijkt en EFO heeft een nieuw financieringsvoorstel gepubliceerd, dat inmiddels is toegelicht aan de initiatieven. “Het is goed om te zien dat er geluisterd wordt naar de behoeften van de energiecoöperaties” zegt Mattijn Kroos. “Goed lokaal energiebeleid blijft aandacht vragen, maar bevindingen en inzichten vanuit de praktijk worden gehoord. Hiermee zetten we in Overijssel gezamenlijk belangrijke stappen in de richting van een klimaatneutrale provincie.”

Als inwoner meebeslissen en meeprofiteren

Een belangrijk onderdeel voor lokaal gedragen energieprojecten is lokaal eigendom. Het betekent dat inwoners kunnen meebeslissen over, en meeprofiteren van van duurzame energieprojecten, zoals een windpark of zonnepark. Zo profiteren niet alleen grote, commerciële, vaak buitenlandse, marktpartijen, maar juist ook de lokale gemeenschap. Eén van de manieren om lokaal eigendom vorm te geven is door een energiecoöperatie, opgezet door inwoners, (mede-)eigenaar te laten zijn van energieprojecten.

Natuur en Milieu Overijssel ondersteunt deze energiecoöperaties. “Ik zie dat het opzetten van, of participeren in een coöperatie leidt tot een gevoel van eigenaarschap bij inwoners,” zegt Mattijn Kroos. “Als inwoners zich eigenaar voelen van de oplossing, ontstaat er betrokkenheid en komen mensen daadwerkelijk in beweging. Zo komen we veel sneller tot realisatie van het doel: een klimaatneutraal Overijssel!”