Leo Major; de man die Zwolle bevrijdde met een eenmansactie

Zwolle – Vandaag precies 75 jaar geleden is Zwolle bevrijd. Maar deze bevrijding, en daarmee het gezicht van onze stad, had er misschien wel heel anders uitgezien als het niet was voor één man: de Canadese korporaal Leo Major.

Twee keer gewond

Leo Major kwam uit een groot gezin en had allesbehalve een makkelijke jeugd. Hij werd veel geslagen door zijn vader. Nadat hij vroeg het huis uit ging om te werken als spoorwegarbeider sloot hij zich op zijn achttiende aan bij het Canadese leger. Op 6 juni 1944, D-Day, werd hij met vele anderen gedropt op het strand van Normandië. Onderweg naar Nederland raakte Leo Major twee keer gewond. Een keer aan zijn oog door een fosforgranaat, en de andere keer liep hij zwaar rugletsel op. Beide keren werd hem geadviseerd om naar huis terug te gaan, maar daar wou Leo niets van weten. Bij de tweede verwonding, nabij Nijmegen, ontsnapte hij aan dit bevel door te vluchten naar een bevriende familie in Nijmegen om zich daar aan zijn rug te laten verzorgen. Zijn regiment trok door naar Zwolle.

Verkenningstocht bezet Zwolle

Toen Leo zich weer bij zijn regiment aansloot, wierp hij zich op als vrijwilliger om op verkenning te gaan naar Zwolle. Zijn vriend Willy Arsenault wou hem niet alleen laten, en ging met hem mee. En zo kwam het dat Leo en Willy op de avond van 13 april op verkenningstocht gingen richting de bezette stad.  Rond half elf klopten de mannen aan bij boerderij van de familie Van Gerner aan de Heinoseweg. Na een korte pauze trokken de beide soldaten verder richting de stad.

Maar bij het oversteken van de spoorlijn bij Zalné  (huidige spoorbrug over de Ceintuurbaan) ging het mis. Leo Major wist veilig en stil de overkant te bereiken, maar Willy maakte per ongeluk geluid met zijn legerkistjes. Dit alarmeerde de Duitse soldaten. Willy Arsenault werd neergeschoten, zijn beste vriend! Dit maakte Leo zo ongelooflijk kwaad dat hij vastberaden was om Zwolle eigenhandig in te nemen. Hij pakte het machinegeweer en de granaten van het levenloze lichaam van zijn vriend en ging doelgericht op weg naar de stad.

Wat er daarna gebeurde is niet geheel duidelijk. Er zijn verschillende versies van het verhaal. De één nog heldhaftiger dan de ander. We nemen u mee in één van deze heroïsche verhalen.

Eenmansaanval

Leo trok om de stad heen en viel daar, bij elke toegangsweg, eigenhandig de verdedigingsstellingen aan. Dit deed hij zo snel en met zoveel lawaai dat het net leek alsof de stad van alle kanten werd aangevallen door een grote macht van Canadese soldaten. Bij elke stelling nam hij tientallen Duitsers gevangen. De nog aanwezige bezetters  schrokken zo van al het lawaai en de constante precisie aanvallen dat ze overtuigd raakten dat de stad van allerlei kanten belegerd werd door het Canadese leger. Tussendoor ging Leo huizen van burgers binnen om zo af en toe even tot rust te komen. Bij het gloren van de ochtend kwam Leo, Frits Kuiper tegen, een politieagent, die vergezeld was twee mannen uit het verzet. Leo gaf de drie mannen wapens en vroeg hen naar het centrum van de stad te gaan om aan de Zwolse inwoners te vertellen dat de stad bevrijd was.

Bevrijding

De volgende ochtend op 14 april 1945 om 9.00 uur kon Leo Major aan de commandant van zijn Régiment de la Chaudière melden dat Zwolle vrij was. De Canadese en Britse soldaten trokken de stad binnen. Om 11.00 uur in de ochtend kwam het officiële bericht dat de stad bevrijd was. Om 13.00 uur luidden de kerkklokken en werd er gefeest.

Die bevrijding is uiteindelijk anders verlopen dan in eerste instantie de bedoeling was. Het plan voor de bevrijding van Zwolle bestond origineel uit zware langeafstandsbeschietingen. Dankzij de heldendaad van één, door verdriet en boosheid gedreven, held, konden de beschietingen uitblijven en bleef de historische stad intact.