Synagoge Zwolle Synagoge Zwolle

Datum

jan 14 - 15 2023
Expired!

Tijd

14:00

Stadswandeling door Joods Zwolle

Tijdens deze wandeling loopt u langs plekken die een rol hebben gespeeld in de bewogen geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Zwolle.

U struikelt over Stolpersteine* en staat stil bij gebouwen en monumenten die kleur gaven aan de levens van bekende Joodse Zwollenaren zoals Eli Heimans en slager Marcus. U wandelt langs de Harm Smeengekade, vroeger de Beestenmarkt, waar veel Joodse veehandelaren actief waren, door de Voorstraat en de Thorbeckegracht, waar in de Tweede Wereldoorlog op last van de bezetter een Joodse lagere school, een Joods ziekenhuis en een Joods lyceum gevestigd waren.

Zeer korte Geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Zwolle

Sinds 1721 kan worden gesproken van een Joodse gemeenschap in Zwolle maar ook in de veertiende eeuw was er sprake van Joodse aanwezigheid in de stad. Zo zijn in augustus 1349 de Joodse inwoners van Zwolle ‘ter ere van God’ verbrand, omdat de toen heersende pestepidemie grotendeels aan de Joodse gemeenschap voorbij leek te gaan. In de logica van die tijd kon dit slechts betekenen dat de Joodse gemeenschap schuld had aan die epidemie.

Tot de 18e eeuw is het Joden verboden om in Zwolle te wonen en winkels te hebben. Dat verandert in 1721: rijke Amsterdamse Joden leveren dan het kapitaal voor een handelscompagnie en als tegenprestatie kunnen Joden het zogenoemde kleine burgerrecht van Zwolle kopen en lid worden van het koopmansgilde. Andere gilden waren gesloten voor Joden. Het gildensysteem wordt rond 1800 afgeschaft maar omdat beroepen traditioneel vaak van vader op zoon overgaan, werkte de “verplichte” beroepskeuze van koopman nog tot ver in de 19e eeuw door.

Gebouwen

In 1722 verleent de Zwolse overheid toestemming voor een eigen Joodse begraafplaats aan de Luurderschans. Al in 1746 is er sprake van een synagoge in de Bitterstraat. Van 1758 tot 1899 wordt de Librije van het voormalige Broerenklooster als synagoge gebruikt totdat deze ruimte te klein wordt voor de groeiende gemeenschap. In 1779 telt Zwolle 240 Joodse inwoners. Rond 1900 zijn dat er 700. In 1899 wordt daarom de nieuwe synagoge aan de Samuel Hirschstraat ingewijd.

In de jaren dertig van de vorige eeuw stijgt de spanning in Europa. Komt er oorlog en wat zal dan het lot van de Joden zijn?. Er komt een vooral Joodse vluchtelingenstroom op gang vanuit Duitsland. Een deel van deze stroom komt in Zwolle terecht. Begin 1940 wonen er ca 750 Joden in Zwolle. 240 van hen overleven de Tweede Wereldoorlog, beschadigd en ontgoocheld.

In 2013 wordt de Stichting Zwolse Stolpersteine opgericht. Deze stichting stelt zich tot doel om bij de toenmalige woonhuizen van vermoorde Joodse Zwollenaren kleine, individuele monumenten in de vorm van ‘struikelstenen’ te plaatsen in het plaveisel.

*Stolpersteine (ook bekend als struikelstenen) zijn een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het is een over geheel Europa verspreid monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme.

Voor wie?

Voor mensen met interesse in geschiedenis, politiek, Zwolse verhalen, 300 jaar Joods leven en andere liefhebbers.

Wanneer?

14 en 15 januari om 14:00, het start- en eindpunt van deze wandeling is Museum ANNO.

Kosten?

Deze wandelingen zijn gratis. Opgave via: info@anno.nl.

 

The event is finished.

Back to top button